Zasady certyfikacji
Certyfikacja – to działanie jednostki certyfikującej wykazujące, że zidentyfikowany wyrób lub proces są zgodne z wymaganiami. W systemie GlobalGAP procesowi certyfikacji poddawany jest sposób produkcji prowadzony przez danego producenta. Przez producenta rozumie się osobę fizyczną lub przedsiębiorstwo, grupę producentów, które są odpowiedzialne za wytwarzane przez siebie produkty, zgodnie z zakresem certyfikacji, i które są odpowiedzialne za produkty sprzeda- wane w ramach działalności tej jednostki.
Proces certyfikacji może przebiegać według opcji przeznaczonej dla gospodarstw indywidualnych lub dla grup producentów.
Pierwszym zadaniem producenta, który chce poddać się procesowi certyfikacji na zgodność z wymaganiami GlobalGAP, niezależnie czy jest to producent indywidualny czy grupa producencka jest wybór jednostki certyfikującej. Winna to być jednostka zatwierdzona przez GlobalGAP w zakresie odpowiadającym działalności prowadzonej przez producenta. Za sprawdzenie wiarygodności jednostki odpowiedzialność ponosi producent. Z wybraną jednostką certyfikującą należy podpisać umowę, wnieść opłatę rejestracyjną oraz złożyć w celu rejestracji wymagany komplet dokumentów. Złożona dokumentacja powinna zawierać dane dotyczące:
− przedsiębiorstwa lub gospodarstwa i jego lokalizacji, dane osoby kontaktowej,
− jednostki przetwórczej podlegającej certyfikacji,
− produktu poddawanego procesowi certyfikacji,
− wersji listy kontrolnej na podstawie, której odbywa się certyfikacja.
Proces certyfikacji gospodarstw indywidualnych
Rolnik indywidualny sam składa wniosek o certyfikację w wybranej jednostce. W przypadku, kiedy gospodarstwo występuje o certyfikacjępierwszy raz najpierw poddawane jest ocenie wstępnej, na którą składa się:
− samoocena przeprowadzana przez producenta i na jego odpowie- dzialność,
− zewnętrzna inspekcja przeprowadzana przez przedstawiciela jednostki certyfikującej, wcześniej zapowiedziana.
Ocena wstępna przeprowadzana jest dla danego podmiotu tylko jeden raz w pierwszym roku rejestracji w jednostce certyfikującej i obejmuje wszystkie etapy produkcji, miejsca oraz infrastrukturę jej towarzyszącą.
Następnie gospodarstwo poddawane jest ocenie właściwej, na którąskłada się:
− samoocena prowadzona, co najmniej raz w roku przy pomocy odpowiednio dobranej pełnej Listy Kontrolnej,
− ocena zewnętrzna prowadzona przez jednostkę certyfikującą. Reali- zuje się ją w oparciu o Listę Kontrolną w formie inspekcji zapowie- dzianych i niezapowiedzianych.
Pierwsza inspekcja zapowiedziana powinna być przeprowadzona, co najmniej 3 miesiące od momentu wdrożenia systemu, aby zapewnić odpowiednie dowody (rejestracje produktów).
Wybór okresu, w którym zostanie przeprowadzona pierwsza inspekcja zależy od tego, czy podmiot wykonuje certyfikację po raz pierwszy czy przedłuża wydany wcześniej certyfikat. Najodpowiedniejszym okresem na przeprowadzenie inspekcji jest czas zbliżających się zbiorów. W przypadku stwierdzenia niezgodności podstawowych lub drugo- rzędnych przekraczających 5%, jeżeli gospodarstwo nie wdroży działań naprawczych w terminie 3 miesięcy od wstępnej inspekcji, audyt zostanie powtórzony.
Kolejna inspekcja po pierwszej certyfikacji powinna zostać przeprowa- dzona, gdy produkt jest dostępny (w polu lub w magazynie), aby zapewnić reprezentatywność próbki poddawanej corocznej inspekcji. W przypadku stwierdzenia niezgodności podstawowych lub drugorzęd- nych przekraczających 5% gospodarstwo zobowiązane jest wdrożyćdziałania naprawcze w terminie 28 dni od daty inspekcji.
Określenie czasu trwania inspekcji zarówno przy pierwszej, jak iwkolejnych certyfikacjach, zależy od wielu czynników, takich jak powierzchnia uprawy, liczba zarejestrowanych upraw, liczba certyfiko- wanych miejsc, oraz od opcji wybranej przez Organizację.
Inspekcje niezapowiedziane
Producenci certyfikowani po ok. 6 miesiącach od wydania certyfikatu mogą zostać uwzględnieni w próbce poddawanej niezapowiedzianej inspekcji do minimalnej ilości 10% zgodnie z ogólnymi zasadami GlobalGAP . Gospodarstwo zobowiązane jest zapewnić własnądyspozycyjność do przeprowadzenia tej inspekcji zgodnie z wymo- gami normy.
Podsumowaniem przeprowadzonych inspekcji jest spotkanie końcowe, podczas którego lider zespołu oceniającego informuje Organizacjęo wynikach inspekcji i udziela wyjaśnień na temat jej wyników, które są przedstawiane w raporcie oceny GlobalGAP, składającym sięz poniższych elementów:
− szczegóły i przedmiot oceny,
− ewentualne stwierdzone niezgodności,
− podsumowanie oceny.
Raport oceny stanowi własność Organizacji i nie może być udostęp- niany osobom trzecim bez zgody Organizacji z wyjątkiem przypadków określonych w normie GlobalGAP.
Certyfikat wydawany jest na okres 1 roku. Po tym czasie, aby przedłużyćważność certyfikatu, należy poddać się ponownej certyfikacji. Rolnik może uzyskać certyfikat w ramach jednej lub kilku jednostek przetwór- czych, jeżeli taka jego specyfika związana np. z położeniem geograficz- nym czy powierzchnią. Nie można uzyskać certyfikatu w zakresie produktów, których w gospodarstwie nie wytwarza się. Możliwe jest natomiast prowadzenie tzw. produkcji równoległej w ramach danej jednostki. Jest to produkcja prowadzona poza wymaganiami systemu GlobalGAP, równolegle obok produkcji certyfikowanej. Nie może byćto jednak produkcja obejmująca ten sam produkt i odbywająca się w tej samej jednostce.
Certyfikacja dla grup producentów i gospodarstw indywidualnych, funkcjonujących w kilku lokalizacjach – systemem zarządzania jakością
Aby uzyskać certyfikat według tej opcji podmioty, jeśli wcześniej nie przeszły procesu certyfikacji na zgodność z systemem GlobalGAP, poddawane są ocenie wstępnej, na którą składają się:
− audyt wewnętrzny prowadzony w grupie producenckiej/u rolnika indywidualnego przez nich samych na zgodność z systemem zarzą- dzania jakością,
− inspekcja wewnętrzna przeprowadzona u każdego producenta grupy/w każdej lokalizacji u producenta na ich odpowiedzialność według Listy Kontrolnej dobranej do certyfikowanego zakresu i podzakresu,
− zapowiedziany audyt zewnętrzny systemu zarządzania jakością, prowadzony przez jednostkę certyfikującą,
− zapowiedziana inspekcja zewnętrzna przeprowadzana przez przedstawiciela jednostki certyfikującej na podstawie Listy Kontrolnej,
− niezapowiedziana inspekcja zewnętrzna przeprowadzana przez przedstawiciela jednostki certyfikującej na podstawie Listy Kontrolnej.
Po przeprowadzonej ocenie wstępnej, producent może być poddany ocenie właściwej realizowanej, co najmniej raz w roku. Polega ona również na samoocenie i ocenie zewnętrznej przeprowadzanej przez jednostkę certyfikującą. Podobnie jak u producentów indywidualnych certyfikat przyznawany jest na okres jednego roku przed upływem, którego należy złożyć wniosek o recertyfikację, aby nie stracić jego ważności.
Rodzaje wymagań
Punkty Kontroli i Kryteria Zgodności systemu GlobalGAP obejmują trzy
podstawowe rodzaje wymagań:
− wymagania podstawowe: wobec których konieczna jest 100% zgodność,
− wymagania drugorzędne: wobec których dopuszczalne jest spełnienie 95% stosownych wymagań drugorzędnych,
− zalecenia: wobec których nie określono poziomu zgodności, mimo iż są one przedmiotem oceny i stanowią dobre praktyki, które powinny być stosowane przez podmiot.
Sankcje
W przypadku wykrycia braku zgodności, producent musi się liczyćz sankcjami wyznaczonymi przez jednostkę certyfikującą. Sankcje mogąobejmować producenta i poszczególne produkty wytwarzane przez niego. Wyróżnia się trzy rodzaje sankcji:
Ostrzeżenie (Warning)
Ostrzeżenie, to uwaga zwrócona w momencie stwierdzenia niezgodno-ści. Ostrzeżenie udzielane jest przez audytora po zakończeniu inspekcji. Jeżeli ostrzeżenie dotyczy wstępnej inspekcji certyfikacyjnej, wniosko- dawca zobowiązany jest przedstawić działania naprawcze w terminie 3 miesięcy od daty inspekcji. Jeżeli działania naprawcze nie zostanąprzedstawione, wstępna inspekcja musi zostać powtórzona. Jeżeli ostrzeżenie zostanie udzielone podczas inspekcji związanej z odnowieniem certyfikatu, działania naprawcze muszą zostać przedstawione w terminie
28 dni od daty inspekcji. Jeżeli działania naprawcze nie zostaną przedstawione, certyfikat zostanie zawieszony.
Zawieszenie certyfikatu
Certyfikat może zostać zawieszony, gdy przyczyna sankcji związana z ostrzeżeniem nie została usunięta w wyznaczonym terminie. Przewi- dziane są dwa typy zawieszenia:
− samodzielne zawieszenie na wniosek producenta i powiadomienie jednostki certyfikującej w związku z elementami warunkowymi, takimi jak niezgodność produktu albo trudnościami z usunięciem przyczyn braku zgodności,
− zawieszenie wydane przez jednostkę certyfikującą w wyniku niezgodności stwierdzonych w trakcie inspekcji zwłaszcza, jeżeli sązwiązane z cechami, które mogą doprowadzić do problemów bezpie- czeństwa żywności dla konsumenta.
Zawieszenie może być częściowe, jeżeli dotyczy niektórych produktów podlegających certyfikacji lub może obejmować wszystkie produkty.
Anulowanie – wypowiedzenie umowy
Umowa zawarta między stronami może zostać wypowiedziana, jeżeli stwierdzono oczywiste i świadome naruszenia wymagań GlobalGAP i producent nie jest w stanie przedstawić dowodów wdrożenia skutecznych działań korygujących powodujących zawieszenie. W wyniku wypowiedzenia umowy producent nie może używać loga GlobalGAP ani rozpowszechniać informacji, że posiada certyfikat GlobalGAP. Producent, który otrzyma powiadomienie o wypowiedzeniu umowy, nie może ubiegać się o certyfikację GlobalGAP przez okres, co najmniej 12 miesięcy