GlobalGAP – obszary wymagań
GlobalGAP jest niezależnym, dobrowolnym systemem zapewnienia bezpieczeństwa żywności dla pierwotnej produkcji rolnej. Standard powstał w 1997r. pod nazwą EUREPGAP jako inicjatywa grupy roboczej sieci handlu detalicznego zrzeszonych w organizacji EUREP (Euro-Retailer Produce Working Group). Jest normą dla produktu rolnego przed opuszczeniem gospodarstwa, obejmującą cały proces produkcji rolniczej. Celem powstania systemu było wypracowanie jednolitych procedur oraz wspólnego standardu dla Dobrej Praktyki Rolniczej GAP (Good Agricultural Practice) i zapewnienia bezpieczeństważywności. Założenia standardu koncentrują się na zminimalizowaniu zagrożeń wynikających z wprowadzania do obrotu żywności skażonej i dbałości o zdrowie konsumentów. Zaleca się producentom ograniczenie do minimum stosowania nawozów i środków ochrony, aby przez to ograniczyć niekorzystny wpływ rolnictwa na środowisko.
Standard GlobalGAP obejmuje cały łańcuch produkcyjny, od wysiania lub wysadzenia roślin do gruntu, poprzez pielęgnację, zbiory płodów, aż do obsługi produktu końcowego (np.: przechowywanie, pakowanie, konfekcjonowanie). Obecnie jest jednym z najpopularniejszych systemów, którego wdrażanie najbardziej zaawansowane jest wśród producen- tów/dostawców świeżych owoców i warzyw. Uzyskanie certyfikatu GlobalGAP pozwala na utrzymanie, rozwinięcie i nawiązanie współpracy z sieciami handlowymi oraz odbiorcami z zagranicy. Często stanowi przepustkę do nowych obszarów sprzedaży, jest narzędziem do kontaktów między firmami.
Standard ma charakter międzynarodowy, ale nieobowiązkowy.Zawarte w nim wymagania uwzględniają różne systemy produkcji oraz specyfikę położenia geograficznego wytwórcy żywności. Stosowany może być w gospodarstwach z produkcją roślinną, ogrodniczą, sadownicząi produkcja zwierzęcą.
W praktycznym znaczeniu certyfikat wymagany jest przez większośćsieci handlowych lub innych kontrahentów, którzy od niego uzależniają rozpoczęcie lub kontynuację współpracy z podmiotami dostarczającymi nieprzetworzone produkty rolne. Najczęściej system wdrażany jest w grupach producenckich, zrzeszeniach producentów, hurtowniach wraz z ich dostawcami, a także w gospodarstwach indywidualnych.
Wymagania GlobalGAP oparte są na europejskim prawie dotyczącym:
- − bezpieczeństwa żywności i jej identyfikowalności,
- − ochrony środowiska,
- − bezpieczeństwa i ochrony pracowników,
- − dobrostanu zwierząt.Ze względu na zawartość merytoryczną oraz wymagania niezależnie od odbiorcy, który chce wdrażać system, GlobalGAP obejmuje zawsze obszary, które wzajemnie się przenikają i tworzą podstawy standardu.
Gap-Good Agriculture Prasctice – dobra praktyka rolnicza. W ramach dobrej praktyki rolniczej rolnik jest zobowiązany do dbałości o środo- wisko naturalne, o odpowiednie stosowanie i przechowywanie środków ochrony roślin, nawozów, pasz, leków weterynaryjnych. Rolnik zobo- wiązany jest do dbałości o stan użytków zielonych, stan gleby, wód, powietrza. Ponadto GAP to także prawidłowa gospodarka odpadami, czystość i porządek w gospodarstwie oraz bezpieczeństwo osób pracują- cych w gospodarstwie.
HACCP – Hazard Analysis and Critical Control Point – system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa produkowanej żywności, przez identyfikację i określenie skali zagrożeń oraz ryzyka wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów produkcji i obrotu żywnością. Zasady systemu zostały dokładnie określone w rozporządzeniu WE 852/2004 r.
Środowisko – ochrona środowiska jest elementem GAP i zobowiązuje rolnika do działań zgodnych ze wszystkimi postanowieniami prawa ochrony środowiska europejskiego i krajowego. Dotyczy to przede wszystkim:
- − racjonalnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju,
- − przeciwdziałania zanieczyszczeniom środowiska,
- − przywracania elementów przyrodniczych do stanu właściwego.BHP – zbiór wymagań z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy zobo- wiązuje do uwzględnienia w funkcjonowaniu gospodarstwa rolnego czynników z zakresu:
- − technicznego bezpieczeństwa pracy,
- − opieki medycznej,
- − ochrony pracownika przed czynnikami szkodliwymi w miejscu pracy,
- − potrzeb o charakterze socjalnym, lokalowym, higienicznym i fizjolo-gicznym.Dobrostan zwierząt – jest obszarem zainteresowania GlobalGAP, który dotyczy nie tylko gospodarstw ukierunkowanych na hodowlę zwierząt, ale i prowadzących produkcję roślinną gdzie zwierzęta mogą być wykorzy- stywane, jako siła robocza na różnych etapach tej produkcji. Dobrostan to system utrzymania, w ramach którego zapewnia się zwierzętom najlepsze warunki zdrowotne, potrzeby behawioralne przy zachowaniu realiów ekonomicznych. W swoim zakresie obejmuje wymagania dotyczące:
− żywienia,
− potrzeby przestrzeni życiowej,
− potrzeb rozrodczych,
− leczenia,
− higieny,
− odpowiednich warunków świetlnych,
− ochrony przed złymi warunkami atmosferycznymi i klimatycznymi,
− humanitarnego traktowania i eliminacji czynników stresogennych,
− zapewnienia warunków uniemożliwiających okaleczenie zwierząt.
Wymienione wyżej wymagania dotyczą etapu hodowli zwierząt, trans- portu oraz uboju.
U podstaw filarów standardu zintegrowanego zapewnienia bezpieczeństwa i jakości w gospodarstwie, należy ulokować identyfikowalność – inaczej zdolność do odtworzenia i prześledzenia historii produktu, surowca celem osiągnięcia pewności, że produkt oferowany do sprzedaży znajdował siępod ochroną w całym cyklu produkcyjnym i logistycznym.
Istotną częścią standardu GlobalGAP jest także element oceny ryzyka. Zgodnie z wytycznymi FAO/WHO w bezpieczeństwie żywności, ryzyko to prawdopodobieństwo wystąpienia niebezpiecznych skutków dla zdrowia, oraz dotkliwości tych skutków w następstwie zagrożenia pochodzącego z żywności. W standardzie GlobalGAP ocena ryzyka jest istotnym elementem a jej przeprowadzenie jest warunkiem spełnienia wymagań przez podmiot w wielu punktach kontroli.
Zidentyfikowane i opisane wyżej zagadnienia stanowią elementy systemu, które wzajemnie są ze sobą powiązane, uzupełniają sięi stanowią całościowy zbiór wymagań. Standard GlobalGAP podlega bieżącym modyfikacjom w związku z faktem często wprowadzanych zmian prawnych oraz podnoszenia wymagań w zakresie bezpieczeństwa produkcji żywności. Modyfikacje standardu wraz z kompletem doku- mentacji, publikowane są na oficjalnej, międzynarodowej stronie internetowej GlobalGAP.